• zmniejszamy koszty produkcji i konsumpcji, co bezpośrednio przyczynia się do wzrostu dobrobytu, gdyż produkujemy i konsumujemy więcej w przeliczeniu na jednostkę zużywanego zasobu lub energii;
• redukujemy ilość zanieczyszczeń i odpadów w przeliczeniu na jednostkę wytworzonego produktu, gdyż mniejsze zużycie zasobów przekłada się na zmniejszenie emitowanych zanieczyszczeń i odpadów;
• zatrudniamy więcej osób w dziedzinach przyczyniających się do oszczędności zasobów, energii, w tym paliw i wody.

Do takich dziedzin, ważnych zarówno dla poprawy stanu środowiska jak i do powstawania miejsc pracy, należą: rozwijanie odnawialnych źródeł energii, rozwój rolnictwa ekologicznego, wzmacnianie transportu publicznego w aglomeracjach, rozwijanie różnych form ekoturystyki, rozwijanie usług związanych z energooszczędnością zasobów mieszkaniowych".

"ZAZIELENIANIE LOKALNYCH RYNKÓW PRACY jest to proces powstawania w skali lokalnej, w powiecie, gminie, mieście, wsi, osiedlu zielonych miejsc pracy. W procesie tym aktywny udział biorą władze lokalne, przedsiębiorcy, działacze organizacji społecznych, przedstawiciele instytucji finansowych (banków, agencji i instytucji administrujących funduszami krajowymi i unijnymi).

Istotnym elementem tego procesu jest partnerstwo tych grup społecznych, a nadrzędnym celem ich działania jest wzrost przedsiębiorczości i konkurencyjności na ich terenie oraz wykorzystywanie lokalnych zasobów, w tym lokalnych zasobów pracy. Miejsca pracy w dziedzinach proekologicznych stanowią niszę lokalnych rynków pracy. Istotą zazieleniania lokalnych rynków pracy w Polsce powinno być trwałe i konsekwentne rozszerzanie tej niszy, tak aby następowała restrukturyzacja lokalnych rynków pracy w kierunku bardzie przyjaznym środowisku naturalnemu oraz, aby więcej takich miejsc pracy przybywało niż ubywało".

Skupienie uwagi na tworzeniu miejsc pracy, które można nazwać “zielonymi miejscami pracy" to zjawisko dosyć nowe w Polsce. Jedynie kilka instytucji w Polsce zajmuje się tą tematyką. Jedną z nich jest Instytut na rzecz Ekorozwoju, który od kilku lat, wspólnie z Europejskim Biurem Środowiskowym (European Environmental Bureau) prowadzi prace nad wykorzystaniem działań na rzecz środowiska jako potencjalnego obszaru kreowania nowych miejsc pracy. Wnioski wynikające z ich badań są następujące:

1. Koncepcja zielonych miejsc pracy rozszerza się poza sektor przedsiębiorstw ochrony środowiska dzięki prezentowaniu dobrych praktyk z krajów Unii Europejskiej oraz prawodawstwa unijnego w tym zakresie.
2. Wzrasta zainteresowanie zielonymi miejscami pracy na poziomie lokalnym.
3. Wzrasta wiedza, czym są zielone miejsca pracy, głównie na poziomie lokalnym.

Z badań Instytut na rzecz Ekorozwoju obserwacji wynika również, że możliwości wzrostu zatrudnienia związanego z ochroną środowiska nie są w pełni wykorzystane. Przyczyny tego stanu wynikają z:

• niedostrzegania możliwości kreowania miejsc pracy w ramach działalności prośrodowiskowych,
• braku na szczeblu lokalnym potencjału merytorycznego i organizacyjnego do wykorzystania możliwości tworzenia zielonych miejsc pracy,
• słabego poparcia społecznego dla ochrony środowiska przyrodniczego,
• braku tradycji do integrowania się społeczności lokalnych dla wspólnego rozwiązywania ważnych problemów społecznych i ekologicznych,
• braku na szczeblu lokalnym osób i organizacji przygotowanych do podejmowania działań integrujących społeczności lokalne wokół rozwiązywania problemów społecznych i ekologicznych,
• braku wsparcia takich osób i organizacji przez administrację i instytucje lokalne,
• braku wiary lokalnych działaczy społecznych we własne siły,
• słabego wykorzystania nowoczesnych technik informacyjnych do rozwijania rynku pracy.

W Polsce istnieją bardzo dobre warunki do rozwoju przyjaznych środowisku inwestycji. Jest to wynikiem wdrożenia odpowiedniego prawa ochrony środowiska, które jest zgodne z prawodawstwem unijnym, a także dzięki możliwości wykorzystania funduszy strukturalnych i pomocowych. W rękach władz samorządowych i rządowych jest tworzenie możliwości do rozwoju, jednakże nie są one często wykorzystywane. W Polsce istnieje wiele dokumentów mówiących o przeciwdziałaniu bezrobociu ale nie są one, w opinii wielu instytucji powiązane z zapisanym w Konstytucji RP zrównoważonym rozwojem. Istnieje zatem potrzeba uwzględniania możliwości tworzenia zielonych miejsc pracy na rynku pracy. Również zachęty ekonomiczne, ułatwienia podatkowe i prawne na pewno przyczyniły by się do rozwoju "zielonej" przedsiębiorczości.

Użyteczne informacje na temat sektorów ochrony środowiska

Odnawialne źródła energii

Odnawialne źródła energii posiadają największy potencjał w tworzeniu "zielonych miejsc pracy". Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii przewyższają potrzeby energetyczne kraju, a niezależni eksperci oceniają, że ok. 60% energii w Polsce może pochodzić z odnawialnych źródeł. Potencjał rynku energetycznego jest znacznie mniejszy, ale szacuje się, że w ciagu najbliższych kilku lat może osiągnąć poziom 12 - 15%. Rząd RP przyjął "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej", której celem jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku i do 14% w 2020 roku w strukturze zużycia nośników pierwotnych. Sektor odnawialnych źródeł energii kreuje więcej miejsc pracy niż sektor opierający się na źródłach nieodnawialnych. Ze względu na wielki potencjał energetyczny Polski (zwłaszcza biomasy) sektor odnawialnych źródeł staje się bardzo dochodowy i dynamicznie się rozwija. Również programy dotyczące oszczędzania energii cieszą się zainteresowaniem "zielonych" przedsiębiorców.

Przykłady:

• Zintegrowany program termomodernizacji budynków mieszkalnych w Tychach;
• Kocioł na biomasę w Szpitalu Psychiatrycznym w Bielsku – Białej;
• Kolektory słoneczne na basenie w Miechowie (woj. Małopolskie);
• Wykorzystanie gazu wysypiskowego ze składowiska odpadów komunalnych do produkcji energii elektrycznej i ciepła w Toruniu.

Sektor ochrony przyrody również może być miejscem pracy. Istnieje wiele możliwości znalezienia zatrudnienia związanego bezpośrednio lub pośrednio z ochroną przyrody. Przykładami może być np. praca przy aktywnej ochronie przyrody (utrzymanie pożądanego stanu przyrody lub jej renaturalizacja), zarządzanie terenami cennymi przyrodniczo (zarówno tymi chronionymi formalnie, jak i np. społecznymi formami ochrony przyrody), nauce, wypoczynkowi, turystyce, rekreacji i edukacji. Dużą wagę przykłada się do zrównoważonego leśnictwa i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich jako możliwości zatrudnienia szczególnie przy certyfikacji lasów czy wdrażaniu programów rolnośrodowiskowch.

Przykłady:

• Edukacja i obserwowanie ptaków i zwierząt chronionych na terenie i w otoczeniu Parków Narodowych i innych miejsc przyrodniczo cennych;
• Ekstensywna gospodarka rolna połączona z wdrażaniem programów rolnośrodowiskowych.

Ochrona środowiska

Sektor ochrony środowiska daje zatrudnienie setkom tysięcy ludzi w Polsce zarówno w samym sektorze ochrony środowiska, jak również w tych dziedzinach produkcji, które są pośrednio związane z ochroną środowiska. Sektor ochrony środowiska obejmuje swoim zakresem wszelkie działania związane z działaniami ochronno-środowiskowymi, takimi jak np. ochrona powietrza, ochrona wód, gospodarka odpadami, gospodarka wodno-ściekowa, ochrona przed hałasem, itd. Najwięcej osób pracuje w gospodarce odpadami i gospodarce wodno-ściekowej. Dostosowanie prawa ochrony środowiska do standardów Unii Europejskiej stworzyło warunki do powstawania nowych miejsc pracy.

Przykłady:

• Kompleksowy system gospodarki odpadami komunalnymi w 17 gminach Żywiecczyzny;
• System gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy wiejskiej w Raciechowicach;
• Program małej retencji w gminie Pokój, woj. Opolskie
• Przydomowe oczyszczalnie ścieków w Bieszczadach.

Rolnictwo

Rolnictwo jest częścią gospodarki, która ma (pozytywny i negatywny) wpływ na stan środowiska. Zrównoważone rolnictwo, oparte na ekstensywnej uprawie roli i hodowli może być szansą na tworzenie nowych miejsc pracy w rolnictwie "ekologicznym" i produkcji zdrowej żywności. Dzięki takiemu podejściu do rolnictwa będzie również możliwość zachowania starych, lokalnych gatunków roślin i zwierząt.

Przykłady:

• Gospodarstwo ekologiczne wraz z wytwórnią makaronów we wsi Pokrzydowo (woj. kujawsko-pomorskie);
• Certyfikacja żywności ekologicznej "Eko-land";
• Ochrona różnorodności biologicznej starych odmian drzew owocowych we wsi Wandzin;
• Reintrodukacja starych ras hodowlanych (kury, kaczki, gęsi, świnie, owce, konie. pszczoły) oraz roślin (zboża, ziemniaki, rośliny strączkowe, warzywa) na Kurpiach (woj. mazowieckie)

Transport – rowery i rozwój lokalny

Rowery to nie tylko środki transportu, ale również dobry, dochodowy interes. Ich atutami jest dostępność, niski koszt, sklepy i punkty serwisowe, wypożyczalnie, itp. Są wykorzystywane jako środek transportu (w dużych miastach często szybszy niż transport zbiorowy), a także w turystyce. Przykłady z krajów Unii Europejskiej zachęcają mieszkańców miast i wsi do korzystania z rowerów, jako z szybkiego i zdrowego środka transportu.

Przykłady:

• Greenways – ścieżki rowerowe łączące duże miasta biegnące małymi, lokalnymi drogami (np. na trasie Kraków – Oświęcim)
• Zielone ścieżki rowerowe w Bieszczadach.

Turystyka

Turystyka jest bardzo mocno powiązana z ochroną przyrody, jako, że ponad 33% powierzchni kraju jest objęte różnymi formami ochrony przyrody (począwszy od 23 parków narodowych, a skończywszy na tysiącach użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych). Silnie wyróżnia się również agroturystyka, która rozwija się na terenach wiejskich i opiera się na bliskim kontakcie z naturą i gospodarstwem wiejskim. Zielone miejsca pracy są identyfikowane w całym sektorze turystycznym jako: obsługa hoteli, pensjonatów, kwater prywatnych, restauracji, usług regionalnych (kowalstwo, kuchnia regionalna, wyroby ludowe, itp.), a także usług przewodnickich, organizacji imprez, itp.

Przykłady:

• Podlaski Szlak Bociani na Podlasiu;
• Park Ekologiczny w Rytrze (woj. małopolskie);
• Obserwacje ptaków nad Biebrzą.

Przedsięwzięcia społeczne szansą na zielone miejsca pracy

Działalność organizacji ekologicznych również może być postrzegane jako „zielone miejsca pracy”. Głównie organizacje ekologiczne działają w celu rozwiązywania własnych, lokalnych problemów związanych z szeroko pojętą ochroną środowiska, ale także istnieją organizacje, które prowadzą swoje działania na poziomie regionalnym i ogólnopolskim. Pozarządowe organizacje ekologiczne są dobrym pracodawcą dla: inżynierów i techników ochrony środowiska, przyrodników, dziennikarzy, rolników, specjalistów od zarządzania, itp.

Przykłady:

• Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne (obserwacje ptaków);
• Pracownia na rzecz Wszystkich Istot (edukacja ekologiczna);
• EC BREC (odnawialne źródła energii);
• Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów "3R" (gospodarka odpadami).

[back to top]